KURTA RAKONTO PRI QUALE (NE) EVENTIS KRIST-NASKO

Iozef duktas per la ligo-rimeno l'asnyuno sur qua amazonatre
kavalkas Maria, gravida ye Iesu.
Fonto: Pinterest

Sub la titulo Breve história de como (não) foi o Natal («Kurta rakonto pri quale (ne) eventis Krist-nasko») aparis, ye 2018/12/25, en la retala Portugalana-lingua jurnalo Observador («Observanto»), tre interesanta e samtempe amuziva artiklo (lektebla hike) da Patro Gonçalo Portocarrero de Almada, katolika sacerdoto qua publikigas semanala rubriko pri religiala temi en ta periodalo ed ofte skriptas anke por altra retala jurnalo, nome Voz da Verdade («Voco dil Vereso»).

En ica artiklo l’autoro imaginas amuziva dialogo inter Maria ed Iozef dum lia *difikulta periodo quik ante la nasko di Iesu. Me tradukis la tota texto ad Ido e demandis del autoro permiso por publikigar la tradukuro en mea blogo. Patro Portocarrero de Almada tre afable donis sua permiso per e-postal mesajo sendita ye 2018/12/28, e me esas tre gratitudoza pro lua komplezemeso.

En mea tradukuro me uzis, por la biblala citaji, la texto dil Evangelio da Santa Lukas (trovebla hike), tradukita del Greka e detaloze komentita dal Nederlandana katolika sacerdoto Louis Kauling, M.S.C. (Missionarii Sacratissimi Cordis, «Misioneri dil Sakrega Kordio»), olqua publikigesis dal famoza Ido-kontoro en Thaon-les-Voges, Francia (1926, 90 p.).

Yen do la texto da Patro Portocarrero de Almada, en la Linguo Internaciona di la Delegitaro:

Kurta rakonto pri quale (ne) eventis Krist-nasko

Quale la Mesio povas venar adsur Tero sen mem havar plaso por naskar!? Ube on ja vidis tal kozo?!

Patro Gonçalo Portocarrero de Almada
Fonto: Observador

Quale eventabus Krist-nasko, se Iesu esus filio di altra Maria, mariajita kun altra Iozef?! Ne esas posibla savar lo, ma on povas divinar lo, konsiderante to quo tante ofte eventas inter spozuli e lua spozini.

On imaginez do ke la spozi ja es arivanta a Bethlehem di Judea e ke Maria, egarde la kustumal muteso maskulal, komencas la konverso:

— Me esperas ke un de tua familiani aceptos ni, nam me ne volas parturar la bebeo en gasteyo!

— Me garantias nulo, nam, de kande on partigis la heredajo pos la morto di avulo Eleazar (Mat 1: 15), omni iracas. Ad omni me dicis ke ni venos adhike, por la nasko di Iesu, e nulu respondis!

— Vi esas tante fiera apartenar al «dinastio e gento di David» (Luk 2: 4) e tamen ne mem interparolas! Mea familio forsan ne havas tal importanta ancestri, ma adminime ol aceptas sua parenti!

— Me ja imaginabis lo, nam es sempre la sama muziko: tua familio ecelas pri omno, e la mea es apta por nulo! Ma, evidente, tu es senmakula Maria, e me esas nur karpentisto Iozef!

— Me ne dicis lo, ma advere ni balde arivos en Bethlehem, e til nun aparis nula membri dil rejala gento...

— Ka do li ne esas tala?! Ka me kulpas ke me apartenas al «dinastio e gento di David»?!

— Tu forsan ne kulpas, ma til nun me vidis nula profito!

— Nu, ne obliviez ke ne me implikis ni en ica embaraso! Qua dicis «yes» a certena anjelo qua aparis a lu? Certe ne me! Tu tre bone povabus pregar ta Gabriel parolar kun me, e me ya dicabus a lu ke ne suficas sendar la filio di Deo al mondo: oportas garantiar lua entrateno! Quale la Mesio povas venar adsur Tero sen mem havar plaso por naskar!? Ube on ja vidis tal kozo?!

— Quala joko! Quon me povabus dicar al anjelo, segun tu? Ke lu vartez dum kelka tempo, por ke me irez al karpenterio saveskar ka tu havas ul obligeso en la nasko-dato dil filio di Deo?! Sincere, Iozef, tua rejala kapo ne perdez la raciono...

— Sempre la sama muziko! Yen do: Vua Ecelenco decidas segunvole e pose Iozefeto mustas subisar la konsequantaji! Se me aceptabus la mencionita anjelo, to ne eventabus tale! Me garantias lo a tu!

— Nekredebla! Nun me intelektas pro quo Zakarias restis muta til la nasko di Ioannes la Baptero (Luk 1: 20)! Mea kuzino Elizabeth esis ya fortunoza (Luk 1: 36), nam el ne mustis tolerar ilu dum la non monati de gravideso!

— Yen plusa stranjajo! Pro quo ta Gabriel pregis olda paro quala Elizabeth e Zakarias (Luk 1: 36) naskigar filio en ta evo?! Me savas ke en la Cielo on ne havas kalendario, nam on vivas en eterneso, ma nulu meritas subisar tal malajo!

— Nu, tu forte eroras, nam ico esis ne malajo ma granda benediko da Deo! Me akompanis la lasta tri monati de gravideso di Elizabeth, e lia filiulo naskis tote senprobleme (Luk 1, 57)!

— Forsan omno eventis tote bone, ma la infanto ne longe havos genitori, ne dubitez lo! Ne astonesez se pose, sen genitori e frati, il iros vivar en la dezerto e nutros su per akridi e sovaja mielo (Mat 3: 4)!

— Ka to es mala? Sempre existis viri e mulieri qui selektis tala loki solitara por ibe konsakrar su a pregado e penitenco...

— Nu, nu, bona exkuzo por ti qui ne volas laborar! Saveskez ke me ne volas ke Iesu renkontrez ta kuzo: lu divenez karpentisto quale me!

— Tote ne pensez pri to! Deo certe ne sendis sua filio al mondo por ke lu karpentez tabli e stuli! Il prefere irez aden la templo, quale me, lor mea yun-evo, ed ibe lu lernez la Lego e la profeti.

— E de kande la Lego e la profeti es utila por nutrar familio?! Lu ya mustas laborar! Tua granda kontemplemeso ya esas posibla nur pro ke me entratenas la familio! Me volus savar quale tu e tua filio guvernus la domo sen mea laboro! Ecepte se tu esperas ke il transformos aquo a vino (Ion 2: 1 –11) e multigos pani e fishi (Mark 6, 35–44)!

Dume li arivis en Bethlehem. Iozef, qua duktis l'asnyuno per lua ligo-rimeno, direktis su al habiteyo di kuzulo, ilqua dicis a lu ke lua domo esas plena e do il ne povas aceptar li. Pose il iris ad altra «parenti e konocati» (Luk 2: 44), ma omni refuzis aceptar li. Uli mem reprochis lua neprudenteso pro ke il facis tante longa voyajo kun Maria en tala stando. Lore li direktis su al albergo, ma anke ibe li ne trovis plaso (Luk 2: 7).

Maria itere divenis nepacienta:

— E nun, Iozef?! Tu insistis venigar me «del urbo Galileana Nazaret a Judea, al urbo di David, qua nomesas Bethlehem» (Luk 2: 4) e, konseque, ni ne havas plaso por sejornar! Bona laboro! Ni prefere venabus al hemo di mea kuzino Elizabeth. Ma, evidente, *quoniam el esas mea familiano, tu ne volis lo! Li certe aceptabus ni, kontraste a tua parenti!

— Tre recente tu sejornis ibe dum tri monati, e nun tu volas retrovenar adibe?! Ka tu spozigis Zakarias o me?!

— Evidente me spozigis tu, ma Zakarias, qua mem es sacerdoto, sempre esis tre suciema e, dum ta tri monati, il nultempe disputis kun Elizabeth!

— Il ya esis muta!

— Ka tu darfas parolar pri muteso? La quar Evangelii kontenas nula vorto dicita da tu, ne mem «nu»! Zakarias, muta o nemuta, sorgis pri ke Elizabeth indijez nulo kande la filio naskis! E me, qua tamen spozigis karpentisto, ne havas mem bersilo por kushar lu! E posible lu naskos mem en ula stablo...

— Ne pen-valoras akuzar me pro nia veno adhike, nam to eventis ne pro mea inicio, ma pro ke «l’imperiestro Augustus ediktis kontar la habitanti dil tota mondo» (Luk 2: 1) per enskribeso di singla familio en la loko di lua origino e ne di lua rezido. Pro to ni venis a Bethlehem di Judea, quale tu savas! Me ne kulpas ke tu aceptis gravideskar precize nun, kande ni mustis facar ica voyajo!

— To signifikas ke tu tam bone satisfacas la tradicioni dil «dinastio e gento di David» (Luk 2: 4) kam es obediema ad Augustus! Ne dicez a me ke nun, pro esar tante Romana, tu anke adoros la statuo dil pagana imperiestro, nur pro ke la guberniestro imperis lo?!

— Me esas ne Romana ma anke ne tante fola ke me rezistus la imperi dal guberniestro! Tu savas tre bone ke me nultempe adoris idoli nek la statuo di irgu. Tamen ni ne povis ne venar a Bethlehem, por ke tua filio enskribesez hike, kom membro dil «dinastio e gento» di David, quale cetere la profeti dicis.

— Nu, saveskez ke, nun, la profeti ne esas mea maxim granda sucio. Me ya volas ke tu prokurez a ni, maxim balde posible, irga plaso, nam me ne plus toleras la trepidado di ca olda mulo!

— Lu esas nek olda nek mula, ma asnyuno (Mat 21, 1–11). Ni do sejornez hike, nam trovesas abundanta palio e mem kripo (Luk 2: 7, 12, 16), qua povos suplear lito por la bebeo.

— Tre bela bersilo ora! — Maria mokis, dum ke, maledikante sua desfortuno, el penoze adpazis palio-monto, sur qua el pose kushis su, expirante tristega sospiro e grunante neperceptebla lamento.

…………

Precize tale (ne) eventis Krist-nasko, 2018 yari ante nun. Ma ol povabus eventar tale, se la protagonisti ne esus Nia Siniorino e Santa Iozef. Ica imaginita dialogo ne esas komedio pri la sakra familio — honi soit qui mal y pense! [«shamez ta qua pensas male pri to!», NdT] — ma dramato pri la familii desunionita o pri la spozi nekonkordanta. Pri lia nekonkordo kulpas nek l’altru, nek la skarseso di material havaji, nek triesma personi, nek altra cirkonstanci, irge quante penoza li esas, ma la manko di karitato ipsa. Maria e Iozef vivis harmonioze, nam li agis omno por ke, super la nekonkordi qui es normal che irga spozi o familio, amo sempre preponderez.

Krist-nasko esas la festo en qua, quankam omno segun semblo eventis tante male, advere omno eventis perfekte. «Deo es amo» (1Ion 4: 8, 16): ne irga amo, ma ta karitato qua «pardonas omno, kredas omno, esperas omno e toleras omno» (1Kor 13: 7).

Santa Krist-nasko!

PASTORALO MEA

Adorazione del Bambino con San Giovaninno 
(«Adorado dil Infantulo kun Santa Ioanneto»),
glezita terakotajo (c. 1495–1500) da Andrea
della Robbia (1435–1525) e da lua
filiulo Giovanni (1469–1529/30),
Italiana skultisti.
Expozata (de 1891) en la monakeyo
 di SS. Annunziata delle Murate, Firenze.  

Ho-nokte me konjektas ke existas

altra kolorito en la Krist-naski

kun rentiri e buraski nivoza.

Me adpazas vetrino sur la strado

e haltas ibe, muta, vertikala,

dum ke la dorso examenas hasti

e frenezii cis la neta vitro.

Transvitre me serchas la prima nasko

(Esperi lore lojis en la stablo

obskura, an kripo sur litiero!)

ma trovas nur groteska fardo bunta,

peruki, maskili e krizokalko.

Cintilifanta kripi oripela

ho-nokte ofras lauta bonimento.

De ibe karakolas la barbozi

en reda boneto velura, gaye,

kun saki bufanta, plena de trompi,

reklami mentiera, fals idoli,

e gestas al turbo straso-avida.

Ho-nokte me perceptas la vigilo

da enti suspendata qui expektas

retroveno di lo prime naiva.

Ne sonas brami di asni e bovi;

korpuskuli torporanta vartas nun,

super neono-ampuli dazlanta,

til ke venos mesiatri habila

en nova uniformi ed itere

anuncos lo kredenda da ni omna...

SUFIXALA RIMIFO: KA KRIMINO, DELIKTO O KONTRAVENCO?

emoc-ikoni cherpita che Pinterest hike e hike.

Sufixala rimifo en nia lingui nacional

Sufixala rimifo, t.e. rimifo per sufixi (exemple, glorioza / famoza; montaro / homaro; beleso / grandeso) esas poeziala procedo sat ofta e tolerata en nia lingui nacional.

Yen exemplo pri la Franca, del fablo Le corbeau et le renard («La korvo e la foxo»), da Jean de La Fontaine (1621–1695):

Maître corbeau, sur un arbre perché,

         Tenait en son bec un fromage.

Maître renard par l’odeur alléché,

         Lui tint à peu près ce langage:

La unesma e triesma versi rimifas per la sufixo ‑é («‑ita; ‑ata»).

Yen plusa exemplo pri la Franca, del poemo Parfum exotique («Exotika Parfumo»), da Charles Baudelaire (1821–1867):

Une île paresseuse où la nature donne

Des arbres singuliers et des fruits savoureux;

Des hommes dont le corps est mince et vigoureux,

Et des femmes dont l’œil par sa franchise étonne.

La duesma e triesma versi rimifas per la sufixo ‑eux («‑oza»).

Yen exemplo pri l’Italiana, de Divina commedia («Deala komedio»), maestro-verko da Dante Alighieri (1265–1321):

Ed una lupa, che di tutte brame

sembiava carca ne la sua magrezza,

e molte genti fé già viver grame,

questa mi porse tanto di gravezza (I, 49–52)

La duesma e quaresma versi rimifas per la sufixo ‑ezza («‑eso»).

Yen fine exemplo pri la Portugalana, del epikajo Os Lusíadas («La Luzidi»), maestro-verko da Luís de Camões (c. 1525–1580):

E também as memórias gloriosas

Daqueles Reis, que foram dilatando

A Fé, o Império, e as terras viciosas

De África e de Ásia andaram devastando;

E aqueles, que por obras valerosas

Se vão da lei da morte libertando;

Cantando espalharei por toda parte,

Se a tanto me ajudar o engenho e arte. (I, 2)

Del ok versi en la supera strofo, sis — do 75%! — rimifas per la sufixi ‑osas («oza») ed ‑ando («‑ante»)...

Sufixala rimifo en Esperanto

En Esperanto cirkulas ja de sat longa tempo la interesiva e kelke jokoza vorto adasismo, signifikanta «sufixala rim(if)o». La vorto, inventita dal Polona Esperanto-skriptero Antoni Grabowski (1857–1921) — ilqua abominis e kondamnis tala rimifo — kariktas la tendenco dal unesma Esperanto-poeti rimifar per vorti ornita per sufixi, precipue per ‑ad‑, exemple: laboradas / sendadas.

Zamenhof ipsa ofte, mem tro ofte, rekursis a tala rimizo, tamen ne tam multe per ‑ad‑ kam per ‑ec‑, ‑iĝ‑, ‑ig‑, ‑ar‑ e per participal sufixi (precipue ‑ant‑ ed ‑it‑). Exemple, en sua 60-versa poemo Al la fratoj, publikigita en La Esperantisto (1890, n‑ro 7, 39) Zamenhof — sub la pseudonimo Hemza —uzis ne min multa kam 14 versi sufixale rimizita (do 23,3%). En altra poemo, La espero, plu mikra (24-versa) — nun konocata da omna esperantisto, nam ol konstitucas la texto dil Esperanto-himno — Zamenhof uzis 10 versi sufixale rimizita (do 41,7%!), e la lasta strofo konsistas mem ek nur tale rimizita versi:

Nia diligenta kolegaro

En laboro paca ne laciĝos,

Ĝis la bela sonĝo de l' homaro

Por eterna ben’ efektiviĝos.

Tamen tala rimifo pokope divenis desprizata ed evitata da Esperanto-poeti, precipue pos ke, en Parnasa Gvidlibro (1932), Gaston Waringhien (1901–1991) e Kalman Kalocsay (1891–1976) explicite kondamnis tala rimifo. Ilta ya ferme e senapele asertis (p. 29 dil 2‑ma edituro, 1968) ke «estas malpermesite rimi per sufiksoj» («esas interdiktata rimifar per sufixi»), dum ke ilca plu subtile (p. 77–78 dil 2‑ma edituro) versifis yene:

Rimfaro per la sama elemento

nur pri senpovo, aŭ maldiligento

atestas. Do sufiĉu ĉi rimarko:

la adasismoj indas je elsarko.

(«Rimifo per la sama elemento

nur ago da senpova indolento

atestas. Do suficez ca remarko:

sufixo-rimi irez aden sarko».)

L’atitudo di Kalocsay pri tala rimifo probable konsequas anke de ke en la klasika Hungariana poezio on tro ofte e tedive uzis sufixala rimi (ragrímek), do il impetuoze reaktis kontre tala uzo en la yuna auxiliara linguo ed agis omno posibla, per exhorti e per sua propra exemplo, por despersuadar la novica bardi rekursar a ta moyeno, judikata kom signo di amatoreso o mem nehabileso poezial. Pro to Kalocsay — certe kun enorma esforco — sucesis tradukar ad Esperanto, per rimizita 11-silaba versi e sen irga sufixala rimo, la tota Inferno da Dante, quankam olca konsistas ek 4.720 versi kontenanta tre desfacila rimala skemo katenigita (terza rima)! Lua tradukuro aparis en 1933 e juis granda suceso. Tamen oportas dicar anke ke, quankam abominante sufixala rimi, mem le bele sonanta, Kalocsay ne retenis su de rekursar a rimifo per kompozuri stranja (ringmarĝenas: IV, 24) o leda (aglflugile: IV, 95)...

Nu, pos multa yari, en 2006, la Brazilian editerio Fonto publikigis tradukuro dil tota Divina commedia, dal Italiano Enrico Dondi (1935–2011), ilqua, ne sequante la exemplo di Kalocsay, spareme rekursis a sufixala rimi kande to montresis komoda o konvenanta por precize tradukar la senco dil versi da Dante. Exemple, por tradukar la 4720 versi de Inferno, Dondi uzis 47 sufixala rimi (do preske 1% del tota rimaro), tale distributita:

‑it‑ (34)

‑at‑ (5)

‑ist‑ (3)

‑ant‑ (3)

‑int‑ (2)

La sama editerio, cetere, publikigabis en 1980 La Luzidoj, rimizita Esperanto-tradukuro, dal Braziliano Leopoldo Knoedt (1921–2000), dil supere mencionita epikajo Os Lusíadas. Or en la unesma kanto, exemple, qua kontenas 848 versi, la tradukero rekursis a 30 sufixala rimi (do 3,5% del tota rimaro), tale distributita:

‑ant‑ (10)

‑it‑ (8)

‑int‑ (4)

‑ig‑ (4)

‑at‑ (2)

‑ar‑ (2).

Do, quankam la nuna Esperanto-poeti maxime evitas tala rimifo, e quankam eventuala aparo di sufixala rimi en poemo, precipue originala, ordinare judikesas kom senhezite eskartenda, tamen, en verki komplikita e tre desfacile tradukebla, sufixala rimifo, quankam pasable rara, ne tote evitesas.

Sufixala rimifo en Ido

Sten Liljedahl, autoro dil
unesma libro-forma Ido-
poemaro, en qua abundas
sufixala rimi.
Fonto: Österreichische
Nationalbibliothek

En 1914 aparis la unesma libro-forma Ido-poemaro: modesta broshuro, nur 8-pagina, sub la titulo Idala poezio, dal Sueda dentisto Sten Liljedahl (1871–1924). Ol kontenas 10 poemi, de qui nur du esas originala: Suedia e Titanic. Le cetera esas tradukita: sis del Sueda, un del Dana ed un del Italiana. La poemaro kontenas 199 versi, ma du del poemi konsistas ek versi senrima, do la reala quanto de rimoza versi esas nur 156, de qui 60 (do 38,5%!) esas sufixale rimizita. Bona exemplo pri tale rimizita poemi da Liljedahl esas lua Ido-himno (ne kontenata dal mencionita brochuro):

«Yen ni venas mikra Idistaro

kun ideo bel e praktikal,

por montrar ad obstinem homaro

maxim bona verko mondlingual.

Lernez Ido simpla e sparema

nam stranjera lingui desfacil

esas nur obstakli disipema,

qui impedas agi plu fertil.

Helpez do per honoroz kombato,

frati sur la tero sospirant,

al felica e vinkoza fato,

quan meritas linguo unigant !

Vivez Ido, nia grand idolo,

kom la vera linguo futural !

Brilez stelo, nia kar simbolo,

klare tra la mondo unesal !»

Quale on povas konstatar, 10 del 16 versi (t.e. 62,5%!) en la supere citata poemo esas sufixale rimizita.

Min konocata esas la Himno ad Ido, da Tom Sweetlove, lektebla en lua volumo Probo-flugi sur Pegazo (1929, p. 13):

«Mondolinguo ideala !

         Kantas ni por tun laudar !

Tun, sublima, sen-egala,

         Ni ne povas ne amar :

                   Ho, ligilo bel anmala !

                   Joyas ni ad tu kantar !

Tam la maxim fora lando,

         Kam la nia kar hemal,

Havas ja devotoza bando,

         Fervorozi unesal :

                   A la mond-pacoza stando,

                   Singlu volas nun hastar.

Frata homi tota-tera !

         Sama-sanga esas vi ;

Una mondolinguo vera

         Unionez vi ed ni :

                   Ido, linguo mond-espera,

                   Helpez amo fruktifar !»

On facile vidas ke 7 del 18 versi (t.e. 40%!) en ica poemo sufixale rimifas.

Semblas do ke la unesma Ido-poeti heredis de Esperanto la tendenco ad ecesiva sufixala rimifo, tante plu nam nula Grabowski o Kalocsay avertis li pri eventuala nedezirindeso di tala procedo. Segun quante me savas, nula Ido-poeto o literatur-kritikero explicite kondamnis sufixala rimi, ma Andreas Juste, per sua exemplo, implicite agis lo. En 1963 aparis ya lua Soneti, dina volumo kontenanta 18 soneti da lu plus prefaca soneto da Hans Brismark. La kontrasto esas evidenta, mem shokanta: l’unika soneto da Brismark ya kontenas 8 versi sufixale rimizita (do 57,1%!), kontre ke la sonetaro da Juste, konsistanta ek 252 versi, kontenas nur 4 (do 1,6%!) tale rimizita versi: Idisti / idealisti (p. 5) e natural / artifical (p. 7). Do Juste, sen ambaji, vizis montrar la sequenda voyo: ne per explicita doktoral diserturo, ma per exempla versi diskrete e bele instruktiva. E lua mesajo, destinata a lua kompani — ne nur lora, ma anke futura — esis klara: on darfas rekursar a sufixale rimizita versi, mem en poemi original, ma tre spareme, quaze nur gutope...

Pos non yari, en 1972, Juste itere montris la sequenda voyo, cafoye per sua maestro-verko La serchado. Ica «poemo hero-komika» kontenas 3037 versi, ma la kanti unesma (324-versa) e sepesma (432-versa) konsistas ek versi senrima, do la reala quanto de rimoza versi en la tota poemego amontas a 2281. En olci me trovis nur 18 sufixala rimi (do 0,8%!), tale distributita:

‑al‑ (10)

‑an‑ (2)

‑ant‑ (2)

‑ist‑ (2)

‑oz‑ (2).

Do ne nur gutope, ma anke cirkonspekte: ne irga, ma nur certena sufixo-rimi, segun semblo, posedas pasporto en la poetiko di Juste...

Parenteze, en ica verko Juste injeniis ed enduktis anke ulsorta rimo “kalembural”, tre amuziva:

«Quale poeto vidante lamp-iro

Mikra, tre mikra, quik pensas “lampiro”[...]» (IV, 21)

E anke la sequanta, qua koncernas i.a. drinko-korno di Gota chefo:

«Ni audis la vibro di la kornamuzi

Jus ante spektar la chefal korn-amuzi.» (X, 8)

Tamen, pos un yaro, en 1973, per sua nova poemaro La fabli dil olda korvo, Juste montris ke la quanto de “permisebla” sufixo-rimi e mem lia sorto dependas anke del intenco dal autoro e del karaktero dil koncernata verko. En la nuna kazo parolesas pri poemaro lejera-tona, en qua plurspeca bestii dialogas, diskutas ed enuncas opinioni, judiki e konsili. Pro to, en ca verko, konsistanta ek 930 rimoza versi, la poeto rekursis a plu granda quanto de sufixala rimi, nome 49 (do 5,3%), tale distributita:

‑ar (26)

‑al‑ (6)

‑ant‑ (4)

‑es‑ (4)

‑it‑ (3)

‑aj‑ (2)

‑et‑ (2)

‑oz‑ (2).

Surprizanta, mem astoniva, esas la quanto de versi rimizita per la infinitivala dezinenco ‑ar. Tala rimifo — tedive ofta che Sweetlove e, segun semblo, evitata da Juste en verki plu “serioza”...— esas sat frequa en populala poemi en certena Romanala lingui (exemple, en la Portugalana). Do Juste adaptis su al cirkonstanci sen katenizar su per rigida poetiko-kodexo...

Komparata sufixala rimifo en Esperanto ed Ido

«Yen ke oldulo digna de respekto

Trifoye kap-sukusis kun rigoro,

Regardis ni kun deskontent aspekto

E tiris forta voco del pektoro».

Famoza epizodo ("La oldulo de Restelo")

de Os Lusíadas (IV, 94) da Luís de Camões,

tradukita da Andreas Juste (en Voci di saji).

  Pikturo dal Portugalan artisto Carlos Alberto
Santos (1933–2016). Fonto:  Inverso

 Kad en Ido on plu ofte rimifas per sufixi kam en Esperanto? Sen facar kompariva analizo, on povus expektar lo, nam en Ido mankas verki legifanta quala Parnasa Gvidlibro, e nia maxim fekunda ed importanta poeto, nome Juste, kontraste a Kalocsay, nultempe expresis explicita kondamno kontre tala rimifo. Fortunoze ni disponas exempli qui posibligas ula, quankam rudimenta, komparo, nome, mea tradukuro dil unesma tri strofi del unesma kanto di Os Lusíadas, qua publikigesis en Progreso (2003, n-ro 328, p. 21–22), e precipue la tradukuro, da Juste, dil strofi 84–104 del quaresma kanto dil sama verko, inkluzita en Voci di saji (1982, 2‑ma parto, p. 1–11). Ica tradukuri esas kompareba ne nur al supere mencionita Esperanto-tradukuro da Knoedt ma anke al originalo da Camões. Yen la rezultajo:

Kanto I, 1–3 (24 versi)

Nombro de sufixala rimi:

Originalo: 14 (58,3%)

Espo-tradukuro da Knoedt: 4 (16,7%) [‑it‑ (2), ‑ig‑ (2)]

Ido-tradukuro da Neves: 5 (20,8%) [‑oz‑ (3), ‑it‑ (2)]

Kanto IV, 84–104 (168 versi)

Nombro de sufixala rimi:

Originalo: 35 (20,8%)

Espo-tradukuro da Knoedt: 4 (2,3%) [‑ej‑ (2), ‑ind‑ (2)]

Ido-tradukuro da Juste: 16 (9,5%) [‑at‑ (5), ‑es‑ (4), ‑oz‑ (3), ‑an‑ (2), ‑ont‑ (2)]

On do povas dume konkluzar ke:

(1) En Esperanto ed Ido on uzas sufixala rimi multe min ofte kam en la Portugalana.

(2) La procento di sufixala rimi diminutas proporcionale al augmento dil nombro de analizata versi, en omna tri lingui.

(3) En Ido on tendencas uzar sufixala rimi kelke plu ofte kam en Esperanto.

Tamen oportus facar kompariva studii plu ampla e plu detaloza...