sexta-feira, 28 de dezembro de 2018

KURTA RAKONTO PRI QUALE (NE) EVENTIS KRIST-NASKO



Iozef duktas per la ligo-rimeno l'asnyuno sur qua amazonatre
kavalkas Maria, gravida ye Iesu.
Fonto: Pinterest
Sub la titulo Breve história de como (não) foi o Natal («Kurta rakonto pri quale (ne) eventis Krist-nasko») aparis, ye 2018/12/25, en la retala Portugalana-lingua jurnalo Observador («Observanto»), tre interesanta e samtempe amuziva artiklo (lektebla hike) da Patro Gonçalo Portocarrero de Almada, katolika sacerdoto qua publikigas semanala rubriko pri religiala temi en ta periodalo ed ofte skriptas anke por altra retala jurnalo, nome Voz da Verdade («Voco dil Vereso»).

En ica artiklo l’autoro imaginas amuziva dialogo inter Maria ed Iozef dum lia *difikulta periodo quik ante la nasko di Iesu. Me tradukis la tota texto ad Ido e demandis del autoro permiso por publikigar la tradukuro en mea blogo. Patro Portocarrero de Almada tre afable donis sua permiso per e-postal mesajo sendita ye 2018/12/28, e me esas tre gratitudoza pro lua komplezemeso.

En mea tradukuro me uzis, por la biblala citaji, la texto dil Evangelio da Santa Lukas (trovebla hike), tradukita del Greka e detaloze komentita dal Nederlandana katolika sacerdoto Louis Kauling, M.S.C. (Missionarii Sacratissimi Cordis, «Misioneri dil Sakrega Kordio»), olqua publikigesis dal famoza Ido-kontoro en Thaon-les-Voges, Francia (1926, 90 p.).

Yen do la texto da Patro Portocarrero de Almada, en la Linguo Internaciona di la Delegitaro:


Kurta rakonto pri quale (ne) eventis Krist-nasko


Quale la Mesio povas venar adsur Tero sen mem havar plaso por naskar!? Ube on ja vidis tal kozo?!

Patro Gonçalo Portocarrero de Almada
Fonto: Observador
Quale eventabus Krist-nasko, se Iesu esus filio di altra Maria, mariajita kun altra Iozef?! Ne esas posibla savar lo, ma on povas divinar lo, konsiderante to quo tante ofte eventas inter spozuli e lua spozini.

On imaginez do ke la spozi ja es arivanta a Bethlehem di Judea e ke Maria, egarde la kustumal muteso maskulal, komencas la konverso:

— Me esperas ke un de tua familiani aceptos ni, nam me ne volas parturar la bebeo en gasteyo!

— Me garantias nulo, nam, de kande on partigis la heredajo pos la morto di avulo Eleazar (Mat 1: 15), omni iracas. Ad omni me dicis ke ni venos adhike, por la nasko di Iesu, e nulu respondis!

— Vi esas tante fiera apartenar al «dinastio e gento di David» (Luk 2: 4) e tamen ne mem interparolas! Mea familio forsan ne havas tal importanta ancestri, ma adminime ol aceptas sua parenti!

— Me ja imaginabis lo, nam es sempre la sama muziko: tua familio ecelas pri omno, e la mea es apta por nulo! Ma, evidente, tu es senmakula Maria, e me esas nur karpentisto Iozef!

— Me ne dicis lo, ma advere ni balde arivos en Bethlehem, e til nun aparis nula membri dil rejala gento...

— Ka do li ne esas tala?! Ka me kulpas ke me apartenas al «dinastio e gento di David»?!

— Tu forsan ne kulpas, ma til nun me vidis nula profito!

— Nu, ne obliviez ke ne me implikis ni en ica embaraso! Qua dicis «yes» a certena anjelo qua aparis a lu? Certe ne me! Tu tre bone povabus pregar ta Gabriel parolar kun me, e me ya dicabus a lu ke ne suficas sendar la filio di Deo al mondo: oportas garantiar lua entrateno! Quale la Mesio povas venar adsur Tero sen mem havar plaso por naskar!? Ube on ja vidis tal kozo?!

— Quala joko! Quon me povabus dicar al anjelo, segun tu? Ke lu vartez dum kelka tempo, por ke me irez al karpenterio saveskar ka tu havas ul obligeso en la nasko-dato dil filio di Deo?! Sincere, Iozef, tua rejala kapo ne perdez la raciono...

— Sempre la sama muziko! Yen do: Vua Ecelenco decidas segunvole e pose Iozefeto mustas subisar la konsequantaji! Se me aceptabus la mencionita anjelo, to ne eventabus tale! Me garantias lo a tu!

— Nekredebla! Nun me intelektas pro quo Zakarias restis muta til la nasko di Ioannes la Baptero (Luk 1: 20)! Mea kuzino Elizabeth esis ya fortunoza (Luk 1: 36), nam el ne mustis tolerar ilu dum la non monati de gravideso!

— Yen plusa stranjajo! Pro quo ta Gabriel pregis olda paro quala Elizabeth e Zakarias (Luk 1: 36) naskigar filio en ta evo?! Me savas ke en la Cielo on ne havas kalendario, nam on vivas en eterneso, ma nulu meritas subisar tal malajo!

— Nu, tu forte eroras, nam ico esis ne malajo ma granda benediko da Deo! Me akompanis la lasta tri monati de gravideso di Elizabeth, e lia filiulo naskis tote senprobleme (Luk 1, 57)!

— Forsan omno eventis tote bone, ma la infanto ne longe havos genitori, ne dubitez lo! Ne astonesez se pose, sen genitori e frati, il iros vivar en la dezerto e nutros su per akridi e sovaja mielo (Mat 3: 4)!

— Ka to es mala? Sempre existis viri e mulieri qui selektis tala loki solitara por ibe konsakrar su a pregado e penitenco...

— Nu, nu, bona exkuzo por ti qui ne volas laborar! Saveskez ke me ne volas ke Iesu renkontrez ta kuzo: lu divenez karpentisto quale me!

— Tote ne pensez pri to! Deo certe ne sendis sua filio al mondo por ke lu karpentez tabli e stuli! Il prefere irez aden la templo, quale me, lor mea yun-evo, ed ibe lu lernez la Lego e la profeti.

— E de kande la Lego e la profeti es utila por nutrar familio?! Lu ya mustas laborar! Tua granda kontemplemeso ya esas posibla nur pro ke me entratenas la familio! Me volus savar quale tu e tua filio guvernus la domo sen mea laboro! Ecepte se tu esperas ke il transformos aquo a vino (Ion 2: 1 –11) e multigos pani e fishi (Mark 6, 35–44)!

Dume li arivis en Bethlehem. Iozef, qua duktis l'asnyuno per lua ligo-rimeno, direktis su al habiteyo di kuzulo, ilqua dicis a lu ke lua domo esas plena e do il ne povas aceptar li. Pose il iris ad altra «parenti e konocati» (Luk 2: 44), ma omni refuzis aceptar li. Uli mem reprochis lua neprudenteso pro ke il facis tante longa voyajo kun Maria en tala stando. Lore li direktis su al albergo, ma anke ibe li ne trovis plaso (Luk 2: 7).

Maria itere divenis nepacienta:

— E nun, Iozef?! Tu insistis venigar me «del urbo Galileana Nazaret a Judea, al urbo di David, qua nomesas Bethlehem» (Luk 2: 4) e, konseque, ni ne havas plaso por sejornar! Bona laboro! Ni prefere venabus al hemo di mea kuzino Elizabeth. Ma, evidente, *quoniam el esas mea familiano, tu ne volis lo! Li certe aceptabus ni, kontraste a tua parenti!

— Tre recente tu sejornis ibe dum tri monati, e nun tu volas retrovenar adibe?! Ka tu spozigis Zakarias o me?!

— Evidente me spozigis tu, ma Zakarias, qua mem es sacerdoto, sempre esis tre suciema e, dum ta tri monati, il nultempe disputis kun Elizabeth!

— Il ya esis muta!

— Ka tu darfas parolar pri muteso? La quar Evangelii kontenas nula vorto dicita da tu, ne mem «nu»! Zakarias, muta o nemuta, sorgis pri ke Elizabeth indijez nulo kande la filio naskis! E me, qua tamen spozigis karpentisto, ne havas mem bersilo por kushar lu! E posible lu naskos mem en ula stablo...

— Ne pen-valoras akuzar me pro nia veno adhike, nam to eventis ne pro mea inicio, ma pro ke «l’imperiestro Augustus ediktis kontar la habitanti dil tota mondo» (Luk 2: 1) per enskribeso di singla familio en la loko di lua origino e ne di lua rezido. Pro to ni venis a Bethlehem di Judea, quale tu savas! Me ne kulpas ke tu aceptis gravideskar precize nun, kande ni mustis facar ica voyajo!

— To signifikas ke tu tam bone satisfacas la tradicioni dil «dinastio e gento di David» (Luk 2: 4) kam es obediema ad Augustus! Ne dicez a me ke nun, pro esar tante Romana, tu anke adoros la statuo dil pagana imperiestro, nur pro ke la guberniestro imperis lo?!

— Me esas ne Romana ma anke ne tante fola ke me rezistus la imperi dal guberniestro! Tu savas tre bone ke me nultempe adoris idoli nek la statuo di irgu. Tamen ni ne povis ne venar a Bethlehem, por ke tua filio enskribesez hike, kom membro dil «dinastio e gento» di David, quale cetere la profeti dicis.

— Nu, saveskez ke, nun, la profeti ne esas mea maxim granda sucio. Me ya volas ke tu prokurez a ni, maxim balde posible, irga plaso, nam me ne plus toleras la trepidado di ca olda mulo!

— Lu esas nek olda nek mula, ma asnyuno (Mat 21, 1–11). Ni do sejornez hike, nam trovesas abundanta palio e mem kripo (Luk 2: 7, 12, 16), qua povos suplear lito por la bebeo.

— Tre bela bersilo ora! — Maria mokis, dum ke, maledikante sua desfortuno, el penoze adpazis palio-monto, sur qua el pose kushis su, expirante tristega sospiro e grunante neperceptebla lamento.

…………

Precize tale (ne) eventis Krist-nasko, 2018 yari ante nun. Ma ol povabus eventar tale, se la protagonisti ne esus Nia Siniorino e Santa Iozef. Ica imaginita dialogo ne esas komedio pri la sakra familio — honi soit qui mal y pense! [«shamez ta qua pensas male pri to!», NdT] — ma dramato pri la familii desunionita o pri la spozi nekonkordanta. Pri lia nekonkordo kulpas nek l’altru, nek la skarseso di material havaji, nek triesma personi, nek altra cirkonstanci, irge quante penoza li esas, ma la manko di karitato ipsa. Maria e Iozef vivis harmonioze, nam li agis omno por ke, super la nekonkordi qui es normal che irga spozi o familio, amo sempre preponderez.

Krist-nasko esas la festo en qua, quankam omno segun semblo eventis tante male, advere omno eventis perfekte. «Deo es amo» (1Ion 4: 8, 16): ne irga amo, ma ta karitato qua «pardonas omno, kredas omno, esperas omno e toleras omno» (1Kor 13: 7).

Santa Krist-nasko!

quinta-feira, 27 de dezembro de 2018

PASTORALO MEA

Adorazione del Bambino con San Giovaninno 
(«Adorado dil Infantulo kun Santa Ioanneto»),
glezita terakotajo (c. 1495–1500) da Andrea
della Robbia (1435–1525) e da lua
filiulo Giovanni (1469–1529/30),
Italiana skultisti.
Expozata (de 1891) en la monakeyo
 di SS. Annunziata delle Murate, Firenze.  

Ho-nokte me konjektas ke existas
altra kolorito en la Krist-naski
kun rentiri e buraski nivoza.

Me adpazas vetrino sur la strado
e haltas ibe, muta, vertikala,
dum ke la dorso examenas hasti
e frenezii cis la neta vitro.

Transvitre me serchas la prima nasko
(Esperi lore lojis en la stablo
obskura, an kripo sur litiero!)
ma trovas nur groteska fardo bunta,
peruki, maskili e krizokalko.

Cintilifanta kripi oripela
ho-nokte ofras lauta bonimento.
De ibe karakolas la barbozi
en reda boneto velura, gaye,
kun saki bufanta, plena de trompi,
reklami mentiera, fals idoli,
e gestas al turbo straso-avida.

Ho-nokte me perceptas la vigilo
da enti suspendata qui expektas
retroveno di lo prime naiva.
Ne sonas brami di asni e bovi;
korpuskuli torporanta vartas nun,
super neono-ampuli dazlanta,
til ke venos mesiatri habila
en nova uniformi ed itere
anuncos lo kredenda da ni omna...