PRO QUO SKRIPTAR EN IDO

Fonto: openclipart.org

Pos tre longa – mem tro longa – interrupto me riprenas la blua plumo e kompozas artiklo por mea kara lekteri. La titulo ipsa ja indikas ke ol esos quaza meta-artiklo, od altre dicite, l’artiklo, qua ya rezultas de skripto, havas kom temo precize la skripto, t.e. la ago skriptar.

Por eskartar irga miskompreno, oportas saveskar quon propre signifikas skriptar. Nu, l’alerta lektero certe quik dicos ke suficas fideme apertar la susuranta pagini da Pesch ed ibe lektar:

«skriptar (netrans.) Esar verkifisto di literaturaji.»

Ne trovinte la vorto en la nekareebla lexiki da Dyer, editita en 1924, la sam alerta lektero certe inferos ke la vorto esas plu recenta e forsan lu, por certesko, konsultos anke la Lexiko di nova vorti da Camiel De Cock, quan ULI editis en 1988, ed ibe lu deskovros ke la vorto, quankam ne apartenante al originala korpuso dil idiomo, oficaleskis sat frue, nome en 1925, e pluse lu renkontros anke la sama defino ja lektita che Pesch.

Tamen nia lektero, tre postulema ed altagrade kurioza, forsan foliumos anke la flavatra pagini di la revuo Mondo, qua olim supleis la ikona Progreso kom central ed ofical organo por omna avanguardala propozi, grava debati, minucioza diskuti e tranchanta decidi, ed ibe lu kun joyo deskovros ke la vorton propozis en aprilo 1922 la nun obliviata Jan A. Kajš, kun la precipua skopo derivar vorto «por expresar D. Schriftsteller, E. writer, F. écrivain, I. scrittore, S. escritor.»

Nu, la persistema e nefatigebla lektero, quaza bibliotekala rato o binoklizita bibliofilo anciena-mora, forsan rezolvos oglar altra polvoza imprimuri e deskovros ke L. de Beaufront, autoro precipua (segun la titulpagino di KGD), o nur putativa (segun explori dal triople transfuginta Ric Berger) dil idiomo nun lektata, insertis precoza noto sur pagino 21 di verko editita en 1927, nun poke konocata, ma certe tre konocinda, sub la modesta titulo Lingual extraktaji de Progreso e tote plena de limpida e kristalatra prozo da Couturat, e ke en ica noto la olima submaestro di Espo (quale mokis ilun certena envidioza Espo-chefi dum lua verda epoko) donas defino multe plu klara, expresiva e bongusta pri la vorto qua okupas ni: «esar per profesiono o gusto, autoro di libri, noveli, artikli e.c.».

Yen do: nun ni savas quon propre e nuancoze signifikas skriptar. Me do povas riprenar e riformulizar la questiono: pro quo esar autoro, nur pro e por propra plezuro (pardonez la lango-tordilo!) di libri, noveli, artikli ed altra texti en la linguo di la delegitaro? Pro quo (e por qui) on skriptas en Ido? Evidente me povas donar nur mea personal opiniono, mea propra experienco, mea vidpunto tote subjektal e certe objecionebla...

Nu, me skriptas en Ido ja de 1998, yaro ya lontana, en qua la miniona revuo Ido-saluto! publikigis mea du unesma artikli en nia bel idiomo. De lore me ofte skriptas en Ido, malgre plura interrupti. Mea texti aparis en revui, libri ed elektronikala forumi, listi e grupi. Me havas tre poka lekteri. Me savas ed aceptas lo. Ne multa homi ya okupas su per Ido, ne multa homi sorgas lu, ne multa homi konocas o prizas la maxim neglijata, la maxim kalumniata, la maxim abandonita, e tamen la maxim bona, lerninda e praktikinda linguo auxiliara. Pro quo do me skriptas en Ido?

Me skriptas en Ido pro ke me bezonas lo. Nur dum e per skriptar en Ido me vere sentas la tota pulsado di la linguo. Anke lektar ed askoltar Ido esas agreabla, evidente, ma nur la skripto prokuras lo maxima di la bel idiomo. Skriptar en Ido esas quaza higieno mental, o mem intelektal katarso, nam la linguo fasonesis kun specala sorgo. Dum la longa e senprejudika elaborado e rafinado di Ido on eliminis omna nenecesa gangi, omna neutila rezidui di komplikaji evanta de plura yarcenti. Tamen, malgre tala purigo e tante drastika desinkombro, Ido ekiris sua kruzelo ne kom etiolita floro o stuntita nano, ma kom linguo richa, equilibroza, plena de utila e facile perceptebla nuanci. Por pensar e skriptar direte en Ido on mustas tamen desmetar anciena vesti, renuncar kustumi nesalutara, repulsar frusta idoli ed evitar voyi deviacanta. To ne esas facila. To esas mem penoza. Nam lo anciena radikifis e katenizas. On timas lo nova...

Ido konsequas de subtila filozofiala trakto da Couturat. Filozofio linguala. Ulo nova e revolucionala. Ulo pavoriganta intelektal indolenti e sociala rutinemi. Ulo senprecedenta ed ofte miskomprenata. Ulo senvenerace cherpanta de lo pasinta por embracar lo prezenta e preparar lo futura. Pro to me prizas skriptar en Ido. Pro ke tala skripto avancigas l’intelekto, purigas la mento e humanigas la skriptero e la lektero. Me forte deziras infektar altri per la joyo e plezuro skriptar en Ido. Se pluri agos lo, se multi imitos ici, la mondo divenos intelektale plu richa, plu gastigema e plu embracema. Kara lektero, prenez vua plumo e partoprenez la grand aventuro!